Gure klasera Montse Viloria etorri zen esperientzia gogor goiztiarren inguruko hitzaldi bat ematera eta Rocioren istorioa ezagutu genuen, orain horri buruz hausnartuko dut.
Lehenik eta behin, funtsezkoa da onartzea tratu txarrak jasaten dituzten haurren kopurua handitzen ari dela. Arazo hori eskola-ingurunean nahiz kalean gertatzen da, baita etxean ere batzuetan. Eskola-jazarpenaren egoera benetan kezkagarria da Espainian; izan ere, 2023an, Lehen Hezkuntzako ikasleen %10ak tratu txarren bat jasaten duela kalkulatzen da (Pereda, 2023). Hala ere, badira fisikoki edo eskola-eremuan agertzen ez diren beste jazarpen-kasu asko ere. Adibidez, Vilorak adierazten duen bezala, abusuaz gain, familiaren utzikeria- eta disfuntzionaltasun-egoerak ere ikusten dira.
Aurretik aipatutakoarekin jarraituz, ohikoa da eskoletako bullying-kasuei edo abusuei buruz hitz egitea, baina askotan alde batera uzten dugu beste tratu txar mota asko ere badirela, eta ez direla horretara mugatzen, bullyingaren larritasuna gutxietsi gabe, noski. Pertsona askok haurtzaroan bizitako esperientzietatik eratorritako traumak dituzte, bizitza osoan zehar lagun zituztela. Oraingo honetan, bullyingetik haratago, etxean gerta daitezkeen tratu txarretan zentratu nahi dugu.
Pertsona askok, "tratu txar" terminoa entzutean, kolpeetan, irainetan eta biktimaren isolamenduan soilik pentsatzen dute, uste baitute hori batez ere eskola-ingurunean gertatzen dela haurren eta nerabeen artean. Hala ere, garrantzitsua da ideia hori desmitifikatzea, haurrek tratu txar gehiago jasaten baitituzte etxean eskolan baino. Espainian, adibidez, haurren %25ak bizi du egoera hori (Del Moral, 2018).
Garrantzitsua da ulertzea tratu txarrak ez direla indarkeria fisikora murrizten,; askotan, haurrekiko arreta faltaren edo deskuiduaren bidez adierazten dira. Gurasoek, haur bat izatean, haien zaintzan dauden eraikuntzaz jabetu behar dute. Seme-alabarik ez izatea erabakitzeko eskubide osoa badute ere, gizaki bat mundura ekartzea erabakitzen badute, haien premiei erreparatu behar diete. Kontua ez da denbora guztian haurraren gainean egotea, baina bai gutxieneko arreta eskaintzea. Bestela, haurra bakarrik senti daiteke, eta arreta falta hori tratu txartzat ere hartzen da. Azken batean, horrek abandonu psikologikoa dakar. Egoera horren ondorioak nabariagoak izaten dira eskolan, haurra, etxean duen sufrimendua deskonektatzen eta ahazten saiatzen baita.
Egoera horiei aurrea hartzeko, funtsezkoa da irakasle bakoitzak bere ikasleen egoerari erreparatzea. Azken finean, tratu txarrak jasaten dituen haurrak eskolan du kanpoko munduarekiko harreman zuzen bakarra. Horregatik, ezinbestekoa da erne egotea eta ikasgelan haur bakoitzaren egoera emozionala esagutzea. Aldaketa bat nabaritzen badugu, txikia bada ere, garrantzitsua da berehala ekitea, inoiz ez baitakigu zer gertatzen ari den bere bizitzan.
Funtsezkoa da ikasleen eta irakasleen artean konfiantzazko lotura sustatzea, haurrak eroso senti daitezen edozein kezka edo arazo partekatzeko. Har batek argi eta garbi hitz egin dezakeela sentitzen badu, litekeena da gertatzen zaiona kontatzen ausartzea. Egia da hezitzaileak adi egon behar duela haur bat gaizki pasatzen ari dela pentsaraztea egingo dion seinaleekin, baina garrantzitsua da, era berean, estresik eta estutasunik sortu gabe egitea.
Ukaezina da arbuioa oso esperientzia mingarria izan daitekeela, bai pertsona ospetsu baten aldetik, bai ikaskide baten aldetik. Hala ere, bada beste bazterketa mota bat gainditzeko zaila izan daitekeena: autobazterketa. Kasu honetan ez dago kanpoko "gaizto" bat, arazoa pertsona bera da. Monteroren arabera (2022), norbait bere burua baztertzera eraman dezaketen arrazoietako batzuk besteekiko erosotasun falta, norberarekiko atsekabea, epaitua izateko beldurra eta lotsa dira.
Hori gerta ez dadin, funtsezkoa da atxikimendu- eta konexio-giroa sustatzea ikasgelan. Haur bat ez bada eroso sentitzen ikaskideekin hitz egiten edo haiengana hurbiltzen, horrek lotsa edo beldur ziklo bat sor dezake, eta horrek bere burua elikatzen du. Beraz, garrantzitsua da haurrak seguru eta lagunduta sentituko diren ingurune bat sortzea, besteekin elkarreragiteko eta harreman osasungarriak garatzeko.
Guztia gogoan izanik, garrantzitsua da adieraztea hainbat abusu-modu gerta daitezkeela ustekabeko lekuetan eta ezagutzen ditugun pertsonen artean. Funtsezkoa da, edozen motatako tratu txarrak jasaten badituzu, zure inguruko norbaitekin partekatzea edo gaian adituak diren profesionalei berehala adieraztea. Egia da zaila izan daitekeela horrelako egoera baten inguruan irekitzea, baina hobe da lehenbailehen egitea. Arazoari hasieratik heltzeak laguntza eta konponbidea erraztu ditzake, egoera jasanezin bihurtu eta itxaron beharrean.
Bukatzeko, aipatu behar dut hausnarketa hau nire gustokoena izan dela, izan ere, horrelako egoerak bizi dituzten gertuko pertsonak dauzkat, etxetik joan behar izan direnak eta kanpotik ikusi eta ezer egin ezin duzula jakitea oso gogorra da.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina