Egingo dudan hausnarketa honek, irakasleon funtzioan ebaluaketak duen garrantziaz hitz egiten du. Horretarako Hik Hasi (2016) liburuko kapitulo batean oinarritu naiz.
Lehenik, funtsezkoa
da orain arte ebaluatu dena berrikustea, zer alderdi ebaluatu behar
diren zehazteko. Tradizionalki, arreta haurrak izan dira ebaluatutako
bakarrak, baina liburu honek paradigma aldatzea proposatzen du. Haurrak
beren ingurunea hautematen duten izaki osoak dira, eta, beraz, ingurune
gisa tratatu behar dira. Eskolak espazio segurua eta bere behar eta
interesetara egokitua izan behar du, adinaren arabera bakarrik
antolatuta egon beharrean. Helduek garapen osasungarria bermatuko
duen eta haurren premiekiko sentikorrak izango diren ingurunea eskaini
behar dute, haien seinaleei behar bezala erantzunez. Egokitzapena ez
dagokio eskola-inguruneari bakarrik, baita irakasleekiko atxikimendua
ezartzeari ere, bizitzan zehar hainbat testuingurutan gertatzen den
prozesua. Funtsezkoa da haur bakoitzaren premia indibidualetan
zentratzea eta eskolan duten denbora bere seinaleen arabera egokitzea.
Gurasoek ere egokitzapen-prozesu bat bizi dute, eta, beraz, funtsezkoa
da gertuko komunikazioa eta komunikazio profesionala izatea. Urtero,
irailean eskolara itzultzean, haurrak berriro egokitu behar dira
eskola-ordutegietara eta irakasle berrietara, eta horrek banakako arreta
eskatzen du, haien erritmoa eta inguruabar pertsonalak errespetatuz.
Gainera, egokitze-prozesua etengabea da, eta egunero alda daiteke,
etxeko egoeraren arabera.
HARREMANAK HAUR TALDEAN ETA ESPAZIOAREN ANTOLAKETA
Haurrak
beren kideekin harremanetan hasten dira eskoletan, eta, horren
ondorioz, talde homogeneoak sortzen dira, hizkuntzan, generoan eta
trebetasunetan aldatzen direnak. Funtsezkoa da talde horien kopurua
txikia izatea, irakasleak haur bakoitzaren premia indibidualei erantzun
ahal izateko. Hala ere, taldeak ez du haurraren beharrik izango, haurra
ez bada kide. Gainera, funtsezkoa da haurrek adin desberdinetako beste
batzuekin harremanak izatea. Horrela, txikienek imitazioaren bidez ikasi
ahal izango dute, eta helduek, berriz, rol desberdinak bereganatzeko
aukera izango dute.
Eskoletan,
espazioa oso garrantzitsua da. Alde batetik, barruko espazioa dago,
hainbat eremutan antolatua. Adibidez, harrera-guneak daude,
gurasoentzat, haur txikientzat eta materialentzat. Txoko horietan
motrizitatea, esperimentazioa, eraikuntza eta jolas sinbolikoak bezalako
trebetasunak sustatzen dira. Haurrek trebetasun horiek garatzeko eta
emozioak adierazteko, ezinbestekoa da material jakin batzuk izatea, hala
nola ipuinak, irudiak eta istorioak.
Haur
batek garapen osasungarria eta egokia izan dezan, hainbat faktorek esku
hartzen dute. Lehenik eta behin, loa eta atsedena funtsezkoak dira
hazkunderako; horregatik, garrantzitsua da eremu hori jolasgunetik
bereizita egotea. Horrela, haurrek jolastu eta atseden hartzeko denbora
bereizi ahal izango dute. Bigarrenik, elikadurak ere berebiziko
garrantzia du autonomiaren garapenean, zentzumenen pertzepzioan,
janariarekin lotutako kultura-ohituretan eta gizarte-interakzioetan.
Azkenik,
aldaketarako eta garbiketarako eremuak haurren eta irakaslearen arteko
harremana sendotzeko aukera izan behar du. Espazio horretan, haurren
parte-hartzea sustatuko duten askotariko baliabideak eskainiko zaizkie,
hala nola arrapalak edo eskailerak, haurrak aldatzen diren lekura
iristeko.
KANPOKO ESPAZIOA, MATERIALEN AUKERAK DENBORAREN ANTOLAKETA
Gaur
egun, hezkuntza-sistemak indar handiagoa jarri du barruko espazioetan
kanpokoekin alderatuta. Hala ere, kanpoko espazioak hainbat aukera
ematen ditu errealitatearekiko lotura hurbilagoa ezartzeko, eta hori
onuragarria izango litzateke haurren garapenerako.
Kanpoko
espazioetan hainbat eremu aurki daitezke, non haurrek motrizitatea,
eraikuntza, jolas sinbolikoak eta esperimentazioa bezalako trebetasunak
gara ditzaketen. Gaitasun horiek behar bezala sustatzeko eta ipuinak
kontatzeko espazioak sartzeko, funtsezkoa da sortzen diren txokoek giro
atseginak eskaintzea, elkarrizketak izateko eta istorioak kontatzeko.
Haurrak behar bezala hazteko, ezinbestekoa da atseden eta lasaitasun
uneak izatea. Horrela, haurrak lasai egoteko edo atseden hartzeko
bakarrik egoteko espazioak ezarri ahal izango dira.
Bestalde,
elikaduraren gaiari heltzean, funtsezkoa da haurtzarotik dieta ona
mantentzearen garrantzia aitortzea. Kanpoko espazioek ere une baliotsuak
eskain ditzakete lasai jateko eta elikatzeko. Azkenik, aldaketa- eta
garbiketa-eremuan haurren autonomia sustatzeko baldintza egokiak
ziurtatuko dira.
Espazio
horien guztien arrakasta lortzeko eta haurren trebetasunak behar bezala
garatzen laguntzeko, funtsezkoa da nahi dituzten materialak erabiltzeko
askatasuna izatea eta denboraren kudeaketa ona lortzea.
PROFESIONALEN TALDEA, FAMILIA ETA KOMUNITATEA
Eskolan lan egiten duten profesionalek beren funtzioak behar bezala betetzea ezinbestekoa da, erakundearen funtzionamenduak modu egokian aurrera egin dezan. Horregatik, alderdi hori ebaluatzea garrantzitsua da, haurrekin elkarreragiten duten profesionalen taldean zentratuta. Gainera, familiaren testuinguruak haurren garapen-prozesuan eragin nabarmena du eta horrek, familiek prozesu horretan modu positiboan parte hartzeko beharra azpimarratzen du. Ikuspegi horrek etengabeko prozesua izan behar du eta ez da familiekiko harremana mugatu behar egokitzapenean bakarrik, baizik eta eskolako eguneroko errutinan integratu behar da. Beraz, familien inplikazioa eta haien parte-hartze aktiboa sustatzeko metodoak ebaluatzea funtsezkoa da. Azkenik, argi dago komunitateak ere eragin handia duela, bai eskola barruan, bai eskolatik kanpo. Beraz, komunitatearekin lankidetzan aritzea, haurren garapenerako, aberasgarria izango da, hori haien eguneroko errealitatearen funtsezko zatia baita.
Ebaluazioa Haur Hezkuntzan paradigma aldaketa (2016ko udazkena). HIK HASI, 52.orr.
